نکات و دستورالعمل‌های ایمنی داربست فلزی و هرآن چه باید رعایت شود
امروزه با گسترش ساخت‌وسازها و همچنین افزایش ارتفاع ساختمان‌ها، استفاده از داربست اهمیت زیادی پیداکرده است. داربست‌ها به‌عنوان سازه‌های کمکی برای دسترسی به نقاط دشوار ساختمان‌ها به کار گرفته می‌شوند. با توجه به شرایط کاربر روی داربست و در ارتفاع، رعایت نکات ایمنی داربست نقش پررنگی در کاهش حوادث دارد. سقوط افراد و اشیا و یا فروریختن داربست، اصلی‌ترین زمینه بروز حوادث را فراهم می‌کنند. در این مطلب قصد داریم تا با عناوین زیر نکاتی در مورد داربست‌های فلزی و ایمنی آن‌ها بیان کنیم:
- انواع داربست
- ایمنی لوله‌ها و بست‌ها
- ایمنی پله‌ها و نردبان
- ایمنی تخته‌ها و سکوها
- ایمنی افراد
انواع داربست
درگذشته داربست‌ها از اتصال چوب‌ها با طناب ساخته می‌شدند. امروزه داربست‌ها بر اساس کاربرد و جنس انواع متفاوتی دارند و به‌طورکلی به دودسته چوبی و فلزی تقسیم‌بندی می‌شوند. در این بخش پرکاربردترین آن‌ها را برای شما بیان می‌کنیم:
داربست چوبی
برای ساخت این نوع از داربست‌ها از تخته، خرک و پل استفاده می‌شود. همان‌طور که مشخص است اجزای داربست چوبی از چوب تهیه می‌شوند. بیشترین کاربرد داربست چوبی در باغ‌ها و گلخانه‌ها است.
داربست فلزی
این نوع داربست‌ها با اتصال لوله‌ها و بست های فولادی برپا می‌شوند. در این نوع سازه‌ها از لوله‌هایی با قطر۸/۴ سانتیمتر که به لوله ۵معروف هستند استفاده می‌شود. طول لوله‌ها معمولاً ۳یا۶متر است، که البته با توجه به محل استفاده، لوله‌هایی با طول متفاوت نیز به کار گرفته می‌شود. داربست‌های فلزی در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارند درنتیجه از تنوع بیشتری برخوردارند ازجمله:
داربست پایه‌دار
برپاساختن این نوع داربست زمان زیادی نیاز ندارد و سریعاً ساخته می‌شود. البته در انواع پایه‌دار، برای افزایش ایمنی داربست نمی‌توان بیشتر از۳ردیف داربست ساخت.
داربست اسکلتی
این داربست‌ها به‌صورت آماده هستند و با توجه به نوع استفاده می‌توان ساختار آن را تغییر داد. نصب این نوع داربست با استفاده از کوبلینگ انجام می‌شود.
داربست خرپا
حداکثر ارتفاع داربست‌های خرپا ۵متر است . بیشتر برای انجام کارهای داخلی ساختمان مانند گچ کاری و نقاشی از خرپا استفاده می‌شود. برای ساخت این نوع داربست به یک سه‌پایه به‌عنوان تکیه‌گاه و یک صفحه اصلی نیازاست.
داربست معلق
زمانی که امکان برپایی داربست بر روی زمین نباشد، این نوع داربست را روی دیواره ساختمان متصل می‌کنند. این نوع داربست‌ها به علت شکل سکو مانند، به داربست سکویی نیز معروف هستند.
انتخاب نوع داربست و اجرای آن نیاز به تخصص دارد. انجام این کار توسط افراد ماهرو مجرب، امکان خطا را کاهش می‌دهد.
ایمنی داربست فلزی
ایمنی لوله‌ها و بست ها در داربست
ستون‌های داربست نقش اساسی در ایمنی داربست دارند. تمامی ستون‌ها باید دریک خط مستقیم و کاملاً عمود بر زمین روی کفشک نصب شوند. حداکثر فاصله بین ستون‌ها نباید بیشتر از۲متر باشد. فاصله‌ی بین طبقات بین ۲تا۳ متر در نظر گرفته می‌شود.
لوله‌های به کار گرفته‌شده در داربست باید فاقد شکستگی،خمیدگی و پوسیدگی باشند. وجود هر نوع شکاف وبرش در لوله‌ها، ایمنی داربست را کاهش می‌دهد. جنس لوله‌ها باید از فولاد ضدزنگ،گالوانیزه و یا آلیاژهای آلومینیوم انتخاب شود. نصب توپک‌های پلاستیکی در انتهای لوله‌ها، باعث کاهش آسیب در اثر برخورد می‌شود.
برای اتصال میان لوله‌های داربست از بست استفاده می‌شود. برای ایمنی داربست باید از بست های مناسب با محل اتصال و وزن بار استفاده شود. بست ها باید در مخلوطی از روغن و گازوئیل نگه‌داری شوند و به‌طور مرتب روغن‌کاری شوند.
هرگز از بست های خمیده،هرزشده و یا آسیب‌دیده استفاده نکنید. بعد از نصب از محکم بودن و سالم بودن بست‌های اتصالی اطمینان حاصل کنید. بست های مهارکننده هرگز نباید تا پایان کار از داربست باز شوند.
ایمنی پله‌ها و نردبان
پله‌ها و نردبان‌ها از خطرناک‌ترین بخش‌های داربست هستند و توجه به این بخش، برای افزایش ایمنی داربست اهمیت زیادی دارد. درازای هر ۲ متر ارتفاع باید۶تا۷ پله قرار داده شود. در نظر گرفتن پاگرد در فاصله‌های معین جهت استراحت امری ضروری است.
طول هر پله باید ۶۰تا۱۲۰ و عرض آن‌ها حداقل ۲۰تا۳۰سانتیمتر در نظر گرفته شود. وجود دستگیره و حفاظ و در ارتفاعات بالاتر استفاده از پشت‌بند، ایمنی پلکان را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.
اگر برای رفت‌وآمد آسان‌تر از تخته بر روی پله‌ها استفاده می‌شود،ضروری است تا باسیم محکم ثابت شوند.
در داربست‌هایی که به‌جای پله از سطح شیب‌دار استفاده می‌شود، حداکثر شیب این سطح ۲۰ درجه است. سطوح شیب‌دار یا رمپ‌هایی با ارتفاع بیشتر از ۸/۱باید دارای نرده حفاظت‌شده باشند. نردبان‌های استفاده‌شده در داربست از نوع فلزی هستند و هرگز نباید از نردبان چوبی استفاده کرد. جهت افزایش ایمنی داربست بهتراست نردبان عایق بندی شود.
قبل از شروع کار باید از سالم بودن تمام اجزای نردبان اطمینان حاصل کرد. ابتدا و انتهای نردبان نیز باید بسته و ثابت شود. برای استفاده از نردبان‌های فلزی در داربست، ارتفاع نردبان ۱متر بلندتر از داربست در نظر گرفته می‌شود. برای برپایی نردبان باید زاویه ۶۵تا۷۵ درجه‌ای بین زمین و پایه‌های نردبان رعایت شود. به ازای هر۴متر افزایش ارتفاع، جهت حفظ تعادل، پایه نردبان۱متر به عقب کشیده می‌شود.
حفاظ ایمنی داربست
ایمنی تخته‌ها و سکوها در داربست
هر سکوی ۱متری در داربست باید تحمل وزنی بین۱۵۰-۲۵۰کیلوگرم را داشته باشد. فاصله‌ی سکوها تا سطح کار نباید بیشتر از۴۰سانتیمتر باشد، در غیر این صورت باید نرده‌های محافظ جهت جلوگیری از سقوط نصب شود. طول سکوها باید نیم متر بعد از انتهای کار، امتداد داشته باشد.
سکوها و پاگردها باید با تخته پوشش داده شوند و در انتها دارای تسمه یا لبه بند فلزی باشند. عرض در نظر گرفته‌شده برای سکوها با توجه به کاربرد بین۶۰ تا۱۵۰سانتیمتر است. تخته‌های استفاده‌شده باید کاملاً سالم و عاری از هر نوع ترک و تاب خوردگی باشند. این تخته‌ها باید بدون رنگ‌آمیزی و یا آغشته شدن به روغن و سایر مواد شیمیایی باشند. ضخامت این تخته‌ها حداقل ۵/۳سانتیمتراست.
دو طرف و وسط تخته ها باید بر روی میله های تکیه گاه قرار گرفته شود. تا حد امکان تخته‌ها بر روی سکوها باید روبه روی‌هم قرار داده شوند. فاصله‌ی بین تخته‌ها باید کمتر از۵/۲متر باشد. تخته‌هایی با طول۵/۱ متر و کمتر از آن به ۲میله و تخته‌هایی با طول بیشتر به حداقل ۳میله به‌عنوان تکیه‌گاه نیاز دارند. استفاده از قرنیز در کناره سکوها از سقوط اشیا جلوگیری می‌کند. معمولاً عرض قرنیزها بین۱۵تا۲۵سانتیمتراست.
ایمنی افراد در داربست
یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای حفظ ایمنی داربست، به‌کارگیری مسئول ایمنی است. مسئولیت این فرد بررسی‌های مداوم از قطعات و بخش‌های مختلف داربست و تعویض قطعه‌های معیوب است.
پس از هروقفه ی طولانی درکار ویا تغیر شدید اب وهوایی، باید مجددا داربست بررسی شود. کابل‌ها و سیم‌های برق مخصوصاً در صورت نصب داربست در مجاورت خطوط نیروی برق کاملاً محافظت‌شده و به دقت بررسی شوند. قبل از شروع کار، استفاده صحیح از داربست به‌تمامی افراد آموزش داده شود. پرتاب اشیا وابزار از روی داربست ممنوع است.
هر نردبان برای استفاده یک نفر است و بالا رفتن از آن باید با استفاده از دودست و روبه نردبان انجام شود. ایمنی افراد با تجهیزاتی مانند:کلاه ایمنی، لباس سرتاسری، دستکش، عینک و… حفظ شود.
استفاده از طناب ایمنی در کنار ستون ها، برای نصب برروی کمربند افراد از دیگر راه های افزایش ایمنی افراد است. ورود و خروج افراد به داربست فقط از راه‌های ایمن در نظر گرفته‌شده انجام شود و بالا و پایین رفتن از داربست ممنوع است.
استفاده از پوشش‌های تورمانند در اطراف داربست، امکان سقوط ابزار و مصالح و برخورد با سایر افراد را کاهش می‌دهد. اگر ارتفاع داربست بیشتر از ۴ برابر عرض آن باشد، جهت حفظ ایمنی داربست، استفاده از بادگیر ضروری است. ساخت راهروی داربستی سرپوشیده در امتداد معابر عمومی، برای حفظ ایمنی رهگذران ضروری است.